Kiłowe zapalenie tętnicy głównej

Obecnie używa się nazwy aortitis lub panaortiłis, zamiast mesaoititis, celem podkreślenia, że zmiany anatomiczne nie ograniczają się jedynie do błony środkowej tętnicy głównej, ale obejmują wszystkie warstwy ściany aorty. Anatomia patologiczna. Najczęstszym umiejscowieniem kiły w tętnicy głównej jest początkowa część aorty, na poziomie zatoki Valsalvy, tuż powyżej zastawek półksiężycowatych. Umiejscowienie zmian w łuku aorty zdarza się rzadziej, a zajęcie niższych odcinków części piersiowej aorty występuje jeszcze rzadziej. W przeciwieństwie do miażdżycy usadowienie zmian kiłowych w części brzusznej tętnicy głównej zdarza się wyjątkowo. Saphir i Scott podkreślają, że pierwotną zmianą’ jest endarteriitis obiiterans dotyczący vasa vasorum w przydanee, z okołonaczyniowym naciekiem, składającym się z limfocytów, komórek plazmatycznych i komórek olbrzymich. Zmiany w błonie środkowej — znajdujące się głównie na granicy między nią a błoną zewnętrzną — są wtórne. Częstość, z jaką kiła usadawia się w początkowej części tętnicy głównej, jest spowodowana dużą ilością naczyń odżywczych w tym odcinku aorty. Nacieki ki lakowe mają skłonność do martwicy i powstałe w ten sposób ogniska obumarłe ulegają zwłóknieniu, które zmienia błonę środkową tętnicy, tak że pozostają z niej wysepki szczątków włókien mięśniowych i tkanki sprężystej, poprzedzielane tkanką bliznowatą. W następstwie ogniskowych zniszczeń tkanki mięśniowej i włókien sprężystych może dojść do powstania tętniaka tętnicy głównej. Jeżeli proces kiłowy jest dość równomiernie rozprzestrzeniony i sięga łuku aorty, wynikiem może być samo tylko wydłużenie i rozszerzenie łuku tętnicy głównej. W miejscach zmian włóknistych i martwiczych błona wewnętrzna tętnicy głównej jest nierównomiernie zgrubiała, często ulega zeszkliwieniu, wykazuje nieregularnie zagłębione przestrzenie, pod którymi ściana tętnicy jest cieńsza niż w innych miejscach. Zależnie od stosunku zmian włóknistych do nasilenia i rozległości procesu martwicy na wewnętrznej powierzchni tętnicy głównej powstają albo zmarszczki bliznowate i bruzdy, biegnące promienisto do pewnego punktu, oraz okrągławe dołki, albo też odosobnione, nieraz bardzo znaczne zgrubienia. Zgrubienia, umiejscawiając się w pobliżu tętnic wieńcowych serca oraz tętnic wychodzących z tętnicy głównej, mogą wywoływać ich zwężenie. Zgrubienia i modzelowatości kiłowe dosyć często przechodzą na zastawki tętnicy głównej, wywołując niedomykalność organiczną zastawek półksiężycowatych. Potęguje ten proces rozszerzenie części wstępującej aorty z jednoczesnym rozciągnięciem pierścienia włóknistego, na którym umocowane są zastawki. Powikłania w postaci niedomykalności zastawek półksiężycowatych aorty, zwężenia ujścia tętnic wieńcowych serca i tętniaków zdarzają się częściej w przypadkach kiły tętnicy głównej przebiegającej bez równoczesnego zajęcia ośrodkowego układu nerwowego. Obok swoistych zmian kiłowych uwagę zwraca rozwój zmian miażdżycowych. Według badań własnych, posługujących się materiałem sekcyjnym wrocławskim i krakowskim, który obejmował 6838 sekcji w przypadkach niekiłowych oraz 271 sekcji w przypadkach kiłowych (wśród których było 160 przyp. kiłowego zapalenia tętnicy głównej), można było określić nasilenie procesu miażdżycowego w przypadkach niekiłowych i kiłowych w zależności od wieku. Krzywa pierwsza na wykresie przedstawia odsetek przypadków niekiłowych bez miażdżycy i uwidacznia stopniowe zmniejszanie się odsetka przypadków niekiłowych nie wykazujących objawów miażdżycy.