Zmiany patologiczne w układzie kostnym w przebiegu kiły wczesnej

Znane są powszechnie bóle w obrębie kości występujące w końcu pierwszego okresu, nasilające się nocą (dolores osteoscopi s. dolores nocturni). Jest to klasyczny objaw tzw. okresu zwiastunów, poprzedzający wystąpienie osutki. Objaw ten, znany od zarania dziejów kiły i wymieniany we wszystkich podręcznikach wenerologii, obecnie występuje coraz rzadziej. Badaniem klinicznym i radiologicznym układu kostnego w tym okresie nie stwierdza się zmian przedmiotowych (Frangenheim, Stokes i wsp.; Pankowa). Zmiany chorobowe w kile wtórnej przebiegają pod postacią wytwórczego zapalenia okostnej, kości oraz zapalenia szpiku. Najpospolitsze jest wczesne zapalenie okostnej. Dotyczy ono zwykle kości długich, najczęściej piszczeli, potem obręczy barkowej i żeber. Głównym objawem klinicznym jest tkliwy obrzęk okostnej na ograniczonej, niewielkiej przestrzeni. Skóra nad ogniskiem chorobowym może być nie zmieniona lub wykazuje cechy stanu zapalnego. Badanie radiologiczne daje zwykle wynik ujemny. Przy częstym niewystępowaniu objawów podmiotowych proces może ujść uwagi chorego. Niekiedy występuje bolesność samoistna i uciskowa, co przy współistnieniu innych objawów kiły wtórnej ułatwia rozpoznanie. Również w II okresie kiły, niejednokrotnie bardzo wcześnie, równocześnie z wystąpieniem loisutki, spostrzegaino stany zapalne kości (osteitis). I tak np. Schwarzkopf i Westerberg opisali wystąpienie zmian kostno-okostnowych na 2 dni przed wystąpieniem osutki. Ostatnio Thompson i Preston zebrali serię takich przypadków — z lokalizacją zmian prawie wyłącznie w kościach płaskich czaszki. Najczęściej zmiany usadowione były w przedniej części czaszki, w obrębie kości czołowych lub ciemieniowych. Głównymi objawami klinicznymi były: bóle głowy, bolesność lokalna oraz ograniczone obrzęki zapalne. Znane są również przypadki przebiegające bezobjawowo. Zdjęcia kośćca ujawniają niewielkie Ogniska rozrzedzonej tkanki kostnej, o nieregularnych zarysach; w odróżnieniu od zmian w przebiegu kiły późnej — nie obserwuje się nowotworzenia tkanki kostnej w otoczeniu ognisk chorobowych. Zapalenie szpiku w przebiegu kiły wczesnej zostało opisane po raz pierwszy w 1940 r. przez Wile’a i Weltona. W przypadku opisanym przez tych autorów w przebiegu złośliwej kiły II okresu między innymi przejawami choroby obserwowano swoiste zapalenie płuc i zapalenie szpiku. Do wyjątkowych zjawisk w przebiegu kiły wtórnej należy wystąpienie zapalenia kości oraz okostnej typu kilakowego. Przypadki takie opisali m. in. Dainow oraz Duperrat i wsp..