Szczegółowa patologia kiły nabytej późnej

Kiła późna objawowa, czyli kiła narządowa, oraz kiła późna skóry, błon śluzowych i kości występuje u osób nie leczonych lub leczonych niedostatecznie. Czas występowania objawów może być różny. Wprawdzie przyjęto umownie, że czas, jaki upływa od zakażenia do pojawienia się objawów kiły późnej, wynosi średnio 5—10 lat, to jednak zdarzają się bardzo duże różnice zarówno w kierunku skrócenia, jak i przedłużenia okresu formowania się zmian późnych. Na przykład zmiany w obrębie skóry, typowe dla kiły III okresu, mogą wystąpić znacznie wcześniej, już w 2 lub 3 roku trwania choroby. Czasami mogą współistnieć zmiany II i III okresu, lub też zmiany kiły wtórnej (lues secundaria) mogą bezpośrednio (bez okresu utajenia) przechodzić w zmiany kiły późnej (teatiaiismus praecox). Usposabia do tego alkoholizm chorych, współistnienie chorób wyniszczających lub inne czynniki osłabiające odporność ustroju. Również objawy kiły układu nerwowego, szczególnie jej postacie wczesne, oponowe i oponowo-naczyniowe, stwierdzamy nieraz u chorych w 10—12—18 mieś. po zakażeniu. W większości jednak przypadków późna kiła objawowa jest rozpoznawana po kilku, kilkunastu lub więcej latach. Czas rozpoznania nie jest równoznaczny z czasem wystąpienia zmian późnych narządowych, które kształtują się najczęściej powoli, a ich kliniczne stwierdzenie zależy nieraz od przypadku albo od wystąpienia już nasilonych objawów klinicznych. W Polsce, od czasu wprowadzenia specjalnych poradni wielospecjalistycznych dla kiły późnej, do których są kierowani chorzy kończący obserwację po leczeniu lub chorzy z kiłą utajoną, zmienił się zasadniczo obraz kliniczny kiły późnej (p. rozdz. 9: Epidemiologia kiły). Przypadki te są obecnie rozpoznawane i leczone znacznie wcześniej niż dawniej, a liczba przypadków zaawansowanych, okaleczających lub upośledzających sprawność życiową chorych, zmniejszyła się wielokrotnie.