Obraz histologiczny kiły III okresu

Dla wykwitów kiły III okresu znamienne są rozległe nacieki, składające się z limfocytów, komórek plazmatycznych, histiocytów, fibroblastów, komórek nabłonkowych i komórek olbrzymich. Układ poszczególnych elementów komórkowych nie jest regularny i wykazuje zmienne nasilenie. Najbardziej charakterystyczne są zmiany naczyniowe. Nacieki grupują się głównie wokół naczyń. Światło naczyń często jest zwężone wskutek proliferacji śródbłonka oraz w następstwie wnikania nacieku zapalnego do ich ścian. Zamknięcie światła naczyń często doprowadza do zmian martwiczych. Jednak prawdopodobnie zmiany martwicze i serowacenie mogą wywołać również inne mechanizmy, działające wskutek zmiany odczynowości w tkankach. W kile guzkowo-pełzakowatej (lues tuberculo-serpiginosa) zmiany są bardziej powierzchowne i ograniczone tylko do skóry. Liczba komórek nabłonkowatych i komórek olbrzymich jest mniejsza i skupia się raczej w części środkowej nacieku. Zmiany martwicze i serowacenie albo nie występują, albo są miernie nasilone. Natomiast są one wyraźne w wykwitach wrzodziejących. W kilakach (lues gummosa) proces sięga głębiej do tkanki podskórnej, w związku z czym również naczynia głębiej położone mogą być zmienione. W części środkowej nacieku występują zmiany martwicze i serowacenie. Komórki nabłonkowate i komórki olbrzymie typu ciał obcych są liczne i zgrupowane głównie w części centralnej, dokoła zmian martwiczych. W kile sarkoidalnej stwierdza się dobrze odgraniczone od otoczenia nacieki, składające się głównie z komórek nabłonkowatych oraz w mniejszym stopniu z limfocytów i plazmocytów. Obecne są również znamienne dla kiły zmiany naczyniowe.